Grupy krwi rodziców: Kiedy dobór grupy jest krytyczny? Przypadki, które wymagają uwagi

Grupy krwi rodziców wpływają na ryzyko konfliktu serologicznego w ciąży i ciężkość żółtaczki noworodka — ten artykuł wyjaśnia, kiedy ustalenie grup krwi jest krytyczne i jakie konkretne działania diagnostyczne i terapeutyczne podjąć. Dostarczam praktyczne wskazówki krok po kroku, oparte na rutynowych procedurach położniczych i transfuzjologicznych.

Grupy krwi rodziców — kiedy jest to krytyczne?

Poniżej krótka lista najważniejszych sytuacji, kiedy znajomość grup krwi rodziców jest kluczowa i jakie natychmiastowe kroki podjąć.
Znajomość grupy krwi rodziców jest krytyczna w tych sytuacjach:

• Rh(D) ujemna matka z potencjalnym Rh(D) dodatnim płodem — wykonaj badanie przeciwciał, zaplanuj profilaktykę przeciw D i monitorowanie płodu.
• Dodatni przesiew antygenów innych niż D (np. Kell) u matki — zidentyfikuj przeciwciało i monitoruj ryzyko niedokrwistości płodu.
• Ciężka żółtaczka noworodka lub dodatni test Coombsa u dziecka — przygotuj leczenie fototerapią, ocenę bilirubiny i ewentualną wymianę krwi.
• Nagłe krwawienie u ciężarnej — zapewnij odpowiednie, zgodne z grupą i antygenowo odfiltrowane jednostki krwi oraz uwzględnij konsekwencje immunoprofylaktyki.

Dlaczego to ma znaczenie

Wczesne zidentyfikowanie niezgodności umożliwia profilaktykę immunizacji i zapobieganie ciężkiej chorobie hemolitycznej płodu i noworodka.

Kiedy wykonać badania

Badania grupy krwi i przesiew przeciwciał przeprowadza się rutynowo we wczesnej ciąży, ponawia przy krwawieniu, transfuzji lub przed porodem.

Rh(D) niezgodność: diagnostyka i postępowanie

W praktyce najczęstszy i najgroźniejszy scenariusz to Rh(D)-ujemna matka a Rh(D)+ płód; działania są dobrze ustalone.
W ciąży wykonaj: przesiew przeciwciał (IAT), określenie grupy Rh matki i ojca, oraz, jeśli to konieczne, nieinwazyjne genotypowanie płodu (cfDNA) lub oznaczenie zygotyczności ojca.

• W przypadku Rh(D)-ujemnej matki bez przeciwciał: profilaktyczna dawka immunoglobuliny anty-D (~300 µg) podawana w 28. tygodniu i w ciągu 72 godzin po porodzie, jeśli noworodek jest Rh(D)+.
• Jeśli wykryto przeciwciała anty-D: monitoruj miana przeciwciał i używaj badania Dopplera MCA (prędkość skurczowa w tętnicy środkowej mózgu) — wartość >1,5 MoM sugeruje umiarkowaną/ciężką anemię płodu.
• W przypadku potwierdzonej ciężkiej anemii: rozważ transfuzję wewnątrzmaciczną (IUT) w ośrodku referencyjnym.

ABO niezgodność: kiedy wymaga uwagi

ABO- konflikt jest częsty, zwykle łagodny, ale potrafi być klinicznie istotny.
Najczęstszy scenariusz to matka grupy O i płód A lub B — może wystąpić żółtaczka u noworodka; wykonaj badanie bezpośredniego testu antiglobulinowego (DAT) u dziecka i monitoruj bilirubinę.

• ABO- konflikt rzadko wymaga IUT, ale szybkie rozpoznanie i agresywna fototerapia zmniejszają ryzyko wymiany krwi.
• Jeśli noworodek ma objawy hemolizy i wysoki poziom bilirubiny, postępuj według lokalnych nomogramów i protokołów AAP/PNN.

Inne przeciwciała (Kell, Duffy, Kidd) — mniej znane, ale groźne

Nie tylko anty-D zagraża płodowi; przeciwciała anty-Kell mogą powodować zahamowanie erytropoezy i ciężką anemię przy niskich mianach przeciwciał.

• Przesiew immunologiczny (identyfikacja przeciwciał) jest konieczny, a w razie wykrycia — ścisłe monitorowanie płodu i konsultacja z transfuzjologią.
• W praktyce: wymagane jednostki krwi dla matki/noworodka powinny być antygenowo ujemne dla rozpoznanego przeciwciała.

Transfuzje w połogu i sytuacje nagłe

Zarówno w czasie porodu, jak i przy krwotoku poporodowym, decyzje transfuzji są krytyczne.
Jeśli grupa matki nie jest znana i konieczna jest natychmiastowa transfuzja, stosuje się krew O Rh- jako najbezpieczniejszą opcję; w planowych sytuacjach daj jednostki zgodne antygenowo i skrosmatuj.

• U kobiet Rh- konieczne jest rozważenie profilaktyki anty-D po ekspozycji na krew Rh+.
• W przypadku obecności przeciwciał — przygotuj jednostki pozbawione danego antygenu i skonsultuj wybór z bankiem krwi.

Grupa krwi rodziców a dziecko

Grupa krwi rodziców pomaga przewidzieć ryzyko konfliktów serologicznych, zaplanować badania i terapię prenatalną oraz przygotować opiekę perinatalną. Zaniedbanie tej informacji może opóźnić profilaktykę anty-D lub identyfikację niebezpiecznych przeciwciał.

Grupa krwi rodzica a dziecko

Grupa krwi rodzica ma znaczenie także poza ciążą — np. w sytuacjach wymagających szybko dobranej transfuzji noworodka czy przy badaniach medycznych potwierdzających przyczynę żółtaczki. Dokumentowanie grup krwi obojga rodziców ułatwia szybkie decyzje kliniczne po porodzie.

Znajomość scenariuszy krytycznych i wdrożenie prostych, sprawdzonych procedur (grupowanie, przesiew przeciwciał, profilaktyka anty-D, monitoring MCA, dostęp do jednostek antygenowo ujemnych) znacząco redukuje ryzyko powikłań. W sytuacjach niepewnych konsultacja z oddziałem medycyny płodu i bankiem krwi powinna być wykonana bezzwłocznie.