Zgodność grupy krwi: Jak ocenia się ją przed transfuzją – najważniejsze testy

Zgodność grupy krwi przed transfuzją ocenia się wieloetapowo: typowanie ABO i Rh, przesiew przeciwciał (IAT), oraz krzyżowanie (crossmatch) — to podstawowe, wymagane testy. W praktyce każdy etap ma konkretne kryteria jakościowe (oznaczenie próbki, czas ważności, zgoda pacjenta) i procedury awaryjne (np. transfuzja O Rh‑ujemna).

Zgodność grupy krwi — szybka lista najważniejszych testów i kroków

Poniżej znajdziesz skondensowaną listę testów oraz kolejność działań stosowanych przed podaniem krwi. Ta sekwencja odpowiada standardom bezpieczeństwa stosowanym w transfuzjologii szpitalnej.

• Typowanie ABO i Rh (grupy podstawowe) — podstawowy wynik identyfikujący antygeny na krwinkach czerwonych.
• Przesiew przeciwciał (IAT/pośredni test antyglobulinowy) — wykrywa nietypowe przeciwciała antyerytrocytarne u biorcy.
• Krzyżowanie (crossmatch) — próba zgodności krwi dawcy i biorcy przed transfuzją (może być tradycyjne lub elektroniczne).
• Bezpośredni test antyglobulinowy (DAT) — ocena hemolizy immunologicznej, używany w niektórych reakcjach i u noworodków.
• Kontrola jakości próbki i dokumentacja — potwierdzenie tożsamości, data pobrania, podpis/identyfikator.
• W sytuacjach nagłych — procedury awaryjnej transfuzji (np. przetoczenie krwi O Rh‑ujemnej lub grupowej zgodnej w trybie masywnego przetoczenia).

Każdy wynik musi być potwierdzony zapisami i podpisem osoby uprawnionej.

Typowanie ABO i Rh (grupy podstawowe)

Przed transfuzją najpierw wykonuje się testy określające grupę krwi w układzie ABO i antygen Rh(D). To pierwszy i niezbędny etap — błąd przy typowaniu może doprowadzić do ciężkiej reakcji hemolitycznej.
W praktyce laboratoria używają testów aglutynacji i kontrolują wynik dwustronnie (próbka pacjenta i oznaczenie w dokumentacji).

Test antyglobulinowy pośredni (IAT) — przesiew przeciwciał

IAT wykrywa przeciwciała krążące w surowicy, które mogą reagować z antygenami krwinek dawcy. Pozytywny przesiew wymaga identyfikacji typu przeciwciała i doboru odpowiedniej, przeciwciałami negatywnej krwi dawcy.
Wykonanie IAT jest standardem przed każdą planową transfuzją oraz u kobiet ciężarnych.

Krzyżowanie (crossmatch) — próba zgodności biorca-dawca

Krzyżowanie łączy surowicę biorcy z erytrocytami dawcy, aby wykryć bezpośrednią reakcję. Tradycyjne krzyżowanie jest wymogiem przy przetaczaniu pełnych jednostek krwi; elektroniczne krzyżowanie stosuje się, gdy biorca ma negatywny przesiew przeciwciał i wiarygodnie ocenione grupy.
Wynik krzyżowania określa, czy jednostka jest „zgodna” do transfuzji.

Bezpośredni test antyglobulinowy (DAT) — kiedy jest używany

DAT wykrywa przeciwciała związane bezpośrednio z erytrocytami pacjenta i stosuje się go przy podejrzeniu immunologicznej hemolizy po transfuzji lub przy chorobie hemolitycznej noworodków. Dodatni DAT wymaga szybkiej analizy przyczyn i korekty postępowania transfuzjologicznego.

Badania molekularne i typowanie genetyczne

W przypadkach skomplikowanych (wielokrotne przetoczenia, przebyte alloimmunizacje, noworodki, osoby z nietypowymi fenotypami) stosuje się typowanie genetyczne. Genotypowanie pozwala przewidzieć antygeny, których standardowe testy fenotypowe nie wykryją.

Procedury jakościowe: próbka, czas ważności i identyfikacja

Próbka krwi do badań przedtransfuzyjnych powinna być pobrana bezpośrednio od pacjenta, opisana danymi identyfikacyjnymi i datą. Błędne oznakowanie próbki jest jedną z głównych przyczyn zdarzeń niepożądanych przy transfuzji.
Laboratoria określają maksymalny czas ważności próbki (zwykle 72 godziny lub inny zgodny z lokalnymi procedurami) — po upływie tego czasu konieczne jest ponowne pobranie.

Niezgodność grupy krwi w ciąży — ocena, ryzyko i postępowanie

Niezgodność grupy krwi w ciąży dotyczy najczęściej konfliktu w układzie Rh (Rh‑ujemna matka, Rh‑dodatnie dziecko) lub przeciwciał innych układów. W praktyce kontroluje się grupę krwi matki i przesiew przeciwciał w I trymestrze i powtarza w późniejszych miesiącach; w razie ryzyka wykonuje się profilaktykę immunologiczną (anty‑D) i monitoring płodu.
Wykrycie przeciwciał u matki wymaga określenia miana i, w razie potrzeby, konsultacji z perinatologiem oraz przygotowania planu postępowania porodowego i ewentualnego leczenia noworodka.

Zgodność grupy krwi rodziców — jak przewidzieć grupę dziecka

Zgodność grupy krwi rodziców umożliwia przewidywanie możliwych grup krwi potomstwa i oceny ryzyka konfliktu serologicznego. Na podstawie genów ABO i Rh można obliczyć prawdopodobieństwa grupy u dziecka i zidentyfikować sytuacje zwiększonego ryzyka (np. Rh‑ujemna matka a Rh‑dodatni ojciec).
W praktyce dla pełnej oceny stosuje się badania genetyczne lub dokładne typowanie fenotypowe rodziców.

Ostateczna decyzja o zgodności i podaniu krwi opiera się na skorelowaniu wyników typowania, przesiewu przeciwciał i krzyżowania oraz na procedurach bezpieczeństwa placówki. Dokładne oznakowanie próbek, stosowanie standardów jakości i szybkie reagowanie na wyniki przesiewu są kluczowe dla uniknięcia reakcji niepożądanych.